Leuvense maakleerplek wint prestigieuze Henry van de Velde Award

Gisterenavond, 7 februari, werd in Bozar in Brussel de Leuvense maakleerplek bekroond met een Henry van de Velde Award. Flanders DC reikt deze prijzen jaarlijks uit aan Vlaamse ontwerpers, projecten en diensten die met hun design een positieve impact hebben op de samenleving, het milieu en de economie. Uit honderden inzendingen selecteerde een professionele jury 27 winnaars in 9 categorieën. maakleerplek won de bronzen award in de categorie ‘Spaces’ voor de tijdelijke en circulaire invulling van de Silo’s en de Molens van Orshoven.

“We zijn enorm vereerd dat we de bronzen Henry van de Velde Award voor ‘Spaces’ mee naar huis mogen nemen”, zegt schepen van stadsgebouwen Lalynn Wadera. “Voor mij is dit een bevestiging dat we in Leuven kunnen pionieren. We zijn hier de uitdaging aangegaan om een oud gebouw tijdelijk in te vullen en dat zo duurzaam mogelijk te doen. En daarmee hebben we dus blijkbaar bakens verzet.”

Stad Leuven en het bouwteam van POLO, Vanhout.pro en Infrabo wonnen de bronzen award in de categorie ‘Spaces’ voor de manier waarop ze het industriegebouw, waar de Leuvense maakleerplek gevestigd is, een tijdelijke én tegelijkertijd circulaire invulling gaven. ​

Voor de duurzame aanpak plaatste het bouwteam geïsoleerde kantoorcontainers in de open siloruimte, maakten ze een mobiele wand van gerecycleerd plastic, onderzochten ze huurformules voor bouwmaterialen, enzovoort. “Met enkele minimale en duurzame interventies hebben we toekomstbestendige ‘spaces’ gecreëerd die van hoedanigheid kunnen veranderen en inzetbaar zijn op een andere locatie, in een andere context, voor een ander doeleinde en doelpubliek. Het is daarom bijzonder om net in de categorie ‘Spaces’ met dit project te mogen winnen”, klinkt het bij het architectenbureau.

Bijdrage aan een betere wereld ​Niet alleen het gebouw werd duurzaam aangepakt. “De activiteiten die doorgaan in de gebouwen hebben ook steeds een circulair en duurzaam karakter”, vult schepen Wadera aan. De stad zette de gebouwen open voor een ‘maakleerplek’, een plaats waarin scholen, bedrijven, kunstenaars en alle andere Leuvenaars terecht kunnen om te leren, maken of experimenteren. “De kracht zit ‘em in de kruisbestuiving, om samen verder te springen dan alleen. Voor een betere en duurzamere toekomst voor iedereen.”

Inwoners die een toestel willen herstellen, kunnen dat hier samen met vrijwilligers doen. In een High Tech Lab komen Leuvenaars en wetenschappers samen om duurzame oplossingen te bedenken of een 3D-print te maken met gerecycleerd plastic. Koks met een innovatief ondernemersidee hebben hier getest. Een groep jongeren met een beperking werkt hier in kleine groepjes aan mediaprojecten, en ze koken hier wekelijks voor Leuvenaars. Scholen komen naar maakleerpek om projecten te doen buiten de klassieke schoolomgeving, wat inspirerend werkt. “Verbinding is wat je voelt als je op maakleerplek komt. De architecten hebben dat gefaciliteerd met hun flexibel en laagdrempelig ontwerp”, heeft Wadera ervaren.

Expo ​Naar aanleiding van de Henry van de Velde Awards is er een tentoonstelling in de Foyers van Bozar. Alle winnende ontwerpers, bedrijven en projecten stellen er hun werk tentoon. De tentoonstelling is gratis te bezoeken tot 2 april 2023.

Medewerkers van Wonen en Werken voortaan aan de slag bij Materialenbank Leuven

De circulaire bouwploeg van maatwerkbedrijf Wonen en Werken Tewerkstelling gaat vanaf deze maand aan de slag bij de Materialenbank, waar je gerecupereerde bouwmaterialen kan kopen. De medewerkers van Wonen en Werken zullen instaan voor onder andere urban mining, logistiek en magazijnierswerk. Dit partnerschap zorgt voor een versterkte samenwerking tussen circulaire en sociale economie in Leuven en is een belangrijke schakel in de opschaling van de Materialenbank. De circulaire ploeg wordt voor het eerst ingeschakeld bij een urban miningproject in therapeutisch centrum Ter Wende.

De Materialenbank, een initiatief van stad Leuven en Atelier Circuler, is sinds begin 2021 een vaste waarde in Leuven. Ze verkopen tweedehands bouwmaterialen, voornamelijk hout. De materialen zijn onder meer afkomstig van ‘urban mining’, waarbij ze bruikbare materialen recupereren uit gebouwen die gesloopt of gerenoveerd worden. De Materialenbank redt waardevolle materialen en grondstoffen van de afvalberg en geeft ze een tweede leven.

De Materialenbank krijgt nu versterking. Een vaste ploeg van zes medewerkers van Wonen en Werken neemt vanaf deze maand zijn intrek in de Materialenbank. Wonen en Werken is een Leuvens tewerkstellingsbedrijf dat arbeidskansen biedt aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en opleidingstrajecten opzet. De medewerkers zullen instaan voor de logistiek, het verkoopklaar maken van materialen (bijvoorbeeld nagels uit houten balken halen en balken in lengte zagen) en magazijnierswerk. De medewerkers zullen ook gebouwen die gesloopt of gerenoveerd worden, ‘minen’.

“Wonen en Werken Tewerkstelling is een maatwerkbedrijf dat al jaren garant staat voor een kwalitatieve dienstverlening in diverse sectoren en daarmee aan een honderdtal lokale medewerkers een volwaardige job kan aanbieden. We willen niet alleen een lokaal en sociaal maatwerkbedrijf zijn; meer en meer willen we onze dienstverlening circulair maken. Binnen de afdeling ruwbouw en renovatie werken we dit aanbod uit via het hergebruik van bouwmaterialen,” aldus Patrick Wauters van Wonen en Werken Tewerkstelling.

Samenwerking tussen circulaire en sociale economie ​“Als we de omslag naar een circulaire economie willen maken, dan zijn sociale economiebedrijven zoals Wonen en Werken onmisbaar. Materialen ophalen, uit elkaar halen, herstellen, terug verdelen, dat is heel arbeidsintensief en het vraagt ook om anders te kijken naar materialen. Onze lokale partners Wonen en Werken en ViTeS zijn hierin gespecialiseerd. En ze hebben topbegeleiders aan boord die de werknemers gemotiveerd aan het werk houden”, vertelt schepen van economie Lalynn Wadera.

Schakel in opschaling Materialenbank ​De structurele samenwerking tussen de Materialenbank en Wonen en Werken is een belangrijke stap in het groeiscenario van de Materialenbank. “We hebben de ambitie om de Materialenbank op te schalen en willen niet alleen op stedelijke maar ook op regionale schaal het hergebruik van bouwmaterialen faciliteren. Vorig jaar redden we met de Materialenbank maar liefst 40 ton aan bouwmaterialen van de afvalberg. Dit jaar zullen we vlot over de 60 ton gaan. Volgend jaar mikken we op maar liefst 120 ton, het drievoud! Het feit dat we vanaf nu op structurele basis beroep kunnen doen op zes medewerkers van Wonen en Werken, zal ons helpen om die ambitie waar te maken”, licht schepen van afvalbeleid Thomas Van Oppens toe. “Na een succesvolle testfase richten we ons nu op de doorstart. De samenwerking met Wonen en Werken is hierin een belangrijke schakel”, voegt Sam Van den Berghe, coördinator van de Materialenbank, toe.

Renovatie van therapeutisch centrum Ter Wende ​Voor het eerste project binnen deze samenwerking slaan Wonen en Werken en de Materialenbank de handen in elkaar met therapeutisch centrum Ter Wende en czaar architecten uit Leuven. Het centrum Ter Wende aan de Mechelsevest in Leuven besliste om in zijn tuin een nieuw dagcentrum te plaatsen op de bestaande fundering van het paviljoen dat gedemonteerd wordt. Samen met czaar architecten maakten ze een ontwerp waarbij het materiaal van dat tuinpaviljoen maximaal zal gerecupereerd worden. De ontmanteling gebeurt door de bouw- en renovatieploeg van Wonen en Werken Tewerkstelling. “Daarbij recupereren we meer dan 1000m² aan houten planken en ongeveer 890 lopende meter draagbalken. We demonteren deze stukken en stapelen ze ter plekke op om ze nadien te hergebruiken voor de bouw van het dagcentrum. Materiaal dat niet meer tijdens de verbouwing gebruikt kan worden, gaat rechtstreeks naar de Materialenbank”, vertelt Celine Styven van czaar architecten.

“De samenwerking tussen Ter Wende, czaar Architecten, de Materialenbank en Wonen en Werken is een mooi voorbeeld van circulair bouwen, waarbij materialen maximaal hergebruikt worden en er volwaardige jobs worden gecreëerd voor de medewerkers van het maatwerkbedrijf”, besluiten de schepenen.

Stad Leuven kiest met Pillover DIY-box opnieuw voor circulair relatiegeschenk

Leuven wil dé circulaire stad van de toekomst worden. Een van de prioriteiten daarbij is het hergebruik van materialen en grondstoffen. De stad maakt die ambitie tastbaar door te kiezen voor circulaire relatiegeschenken. Leuven koos eerder al voor gerecycleerde fietstassen van oude banieren en de stadsplank, een snijplank gemaakt uit gerecupereerd rubberhout. Nu komt daar de Pillover DIY-box van Lotte Martens bij waarbij een oude trui omgetoverd wordt tot stijlvol luxekussen. Pillover kadert binnen de circulaire hub waar Leuvense ondernemers terechtkunnen die circulair en sociaal willen ondernemen.

De Belg koopt gemiddeld jaarlijks 26 kg textiel en produceert 11,3 kg textielafval. Voor Leuven alleen al is dat dus naar schatting meer dan 1.000 ton textielafval. Daarvan wordt naar schatting slechts een derde selectief ingezameld, de rest wordt gestort of verbrand. Dit zorgt voor een aanzienlijke impact op de broeikasgasemissies. Om de milieu- en klimaatimpact van textielproductie en -consumptie te beperken moet de sector meer circulair worden: een langere levensduur van producten, meer hergebruik en betere recyclage.

Lotte Martens, creatief ambassadeur van de stad Leuven, werkte met het Pilloverproject een verhaal uit dat het spanningsveld aan de kaak stelt tussen kostbare grondstof en veel te goedkoop en vluchtig eindproduct in de textielwereld. Ze werkte hiervoor samen met Kringwinkel ViTeS. ViTeS selecteert met zorg truien uit het ingezamelde textielaanbod voor het Pilloverproject. In de box vind je een handgedrukte trui, alle materiaal en een handleiding om een luxekussen te maken. De druk is blinkend en de geselecteerde truien zwart, grijs of ecru. “Het is fijn dat we hier samenwerken met de sociale economie. Want zo waarderen we het werk van vele mensen. Zij hebben veel ervaring met sorteren en verwerken van textiel. Op weg naar een circulaire economie zijn zij een belangrijke spil”, vertelt schepen van economie Lalynn Wadera. “Met Pillover zorgen we voor een hoogwaardig product: de materialen worden met zorg geselecteerd en bedrukt. Je maakt een luxekussen voor je interieur. Het eindresultaat is een kwalitatief en stijlvol", vertelt Lotte Martens. “De truien die geselecteerd worden zijn niet meer geschikt voor verkoop omdat ze bijvoorbeeld een gat in de mouw hebben. Daardoor zouden ze anders op de afvalberg belanden, terwijl andere delen van de trui eigenlijk nog perfect bruikbaar zijn. Nu krijgen ze een tweede leven tot hoogwaardig product”, vult Griet Vergauwen van ViTeS aan.

Circulair relatiegeschenk De stad zal de Pillover DIY-box aanbieden als relatiegeschenk. “Ook op het vlak van relatiegeschenken trekt Leuven de circulaire kaart. Sinds vorig jaar bieden we de stadsplank aan, een snij- of borrelplank gemaakt uit gerecupereerd rubberhout. We werken hiervoor samen met Sociaal Atelier Leuven. Eerder lieten we oude banieren die bijvoorbeeld in de Bondgenotenlaan hingen ook al omvormen tot fietstassen. Nu komt daar de Pillover DIY-box bij. Deze relatiegeschenken symboliseren de circulaire ambitie van de stad en maken die ambitie erg concreet. Het is opnieuw een voorbeeld dat ingaat tegen de wegwerpcultuur en ons doet stilstaan bij alles dat mogelijk een tweede leven kan leiden. We hopen dat de Pillover DIY-box nog meer mensen zal aanzetten om materialen maximaal te hergebruiken of te recycleren”, licht Thomas Van Oppens, schepen van aankoop- en afvalbeleid, toe.

Circulaire hub Pillover kwam tot stand binnen de Leuvense circulaire hub. Daar lopen verschillende projecten om knowhow over onder andere circulaire economie en textiel op te bouwen en te verspreiden. Tot op vandaag zijn de productie en consumptie van kledingtextiel voornamelijk een lineair verhaal, de consument koopt en gooit weg. Er is amper sprake van hoogwaardige recyclage of hergebruik en goedkopere en minder duurzame kleding wint terrein. “Er is nood aan een systeemverandering om het schip te keren. Een brede uitrol van circulaire bedrijfsmodellen en ondersteuning door aangepaste regelgeving die ingrijpt op elk onderdeel van de productcyclus, zijn nodig. Binnen de circulaire hub willen we ondernemers die oren hebben naar circulair en toekomstgericht ondernemen, alvast maximaal ondersteunen”, aldus Van Oppens. “Dit project weerspiegelt helemaal wat we met onze circulaire hub willen bereiken: circulaire initiatieven met sociale impact laten uitgroeien tot een businessmodel.”

Ondernemers die zelf ook aan de slag willen met materiaaloverschotten of gratis advies willen rond circulair ondernemen, kunnen contact opnemen met leuvencirculair@leuven.be. De circulaire hub Leuven wordt medegefinancierd door het ESF (Europees Sociaal Fonds) en Vlaanderen Circulair. Stad Leuven, SPIT Tewerkstelling (ViTeS), Leuven MindGate, KU Leuven, UCLL, Ecowerf, Maakbaar Leuven en MAAKbar bundelen er de krachten.