De twee tolhuizen aan de Brusselsepoort zijn de laatste van Leuven. Ze werden in 1825 gebouwd maar raakten in 1860 buiten gebruik bij het afschaffen van het tolrecht. In 1989 werden ze beschermd als monument. Beide waren in zeer slechte staat. Het noordelijke tolhuis werd in 2014 gerenoveerd en huisvest sinds toen de Instelling voor Morele Dienstverlening. Eind deze maand zal ‘huisvandeMens’ Leuven het zuidelijke tolhuis, na een grondige renovatie van bijna 2 jaar, in gebruik nemen. Nu beide tolhuizen in ere hersteld zijn, krijgt de invalsweg naar de stad opnieuw een sterk imago.
In 2018 werd het architectenbureau Origin Architecture & Engineering aangesteld voor de studieopdracht voor de restauratie en herbestemming tot kantoorgebouw van Tolhuis Zuid. In maart 2020 startten dan de renovatiewerken.
Dirk Vansina, schepen van restauraties, is alvast enthousiast: “We gaven het zuidelijke tolhuis een herbestemming maar behielden of herstelden zoveel mogelijk de originele elementen van het gebouw. In onze eeuwenoude stad is het belangrijk dat deze historische gebouwen behouden blijven en vooral dat ze een bestemming krijgen. De beste manier om een monument te behouden, is het ook een gebruik te geven.”
Restauratiewerken In 2016 plaatste het stadsbestuur al een nooddak op het zuidelijk tolhuis om het te beschermen tegen waterinsijpeling. Tijdens de recente, grondige renovatie werden de gevels gerestaureerd met een maximaal behoud van het oorspronkelijke materiaal. Alle schrijnwerk werd vernieuwd naar het oorspronkelijkhistorisch model. Ook de originele indeling van het interieur werd hersteld: de schouwmantels, houten trap en de paneeldeuren werden gereconstrueerd. Het bijgebouw, dat later aan het zuidelijke tolhuis werd bijgebouwd, is verwijderd.
De tolhuizenwaren lange tijd onbewoond. Nu ze gerenoveerd zijn, wordt de Brusselsestraat opgewaardeerd als belangrijke invalsweg. “Wie langs hier Leuven binnenkomt, rijdt tussen de twee statige gebouwen door. Ze zijn nu al mooi, in de toekomst reinigen we nog hun gevels”, zegt schepen van stadsgebouwen Lalynn Wadera. “Wat passanten niet onmiddellijk zien is dat het gebouw duurzamer is sinds de verbouwing. We zorgden voor de isolatie van de buitenschil, duurzame technieken zoals een warmtepomp en een systeem voor regenwaterrecuperatie. Op de fietsenstalling is er een groendak”, vervolgt schepen Lalynn Wadera. “Want duurzaam verbouwen is nodig, en we geven als stad daarin graag het voorbeeld.”
Duurzaam erfgoed “Samen met de nabijgelegen en eveneens gerestaureerde ijskelder vormen de tolhuizen een niet te versmaden stukje erfgoed in het uiterste deel van de Benedenstad”, besluit schepen van onroerend erfgoed Carl Devlies. “We proberen hier – en in al onze projecten – het erfgoed te bewaren en tegelijk te assimileren met de hedendaagse normen, zodus duurzaam in te richten. Stadsvernieuwing omvat, naast vergroening en het efficiënt inzetten van ruimte, vandaag de dag ook een vooruitstrevend erfgoedbeleid en daar zijn we als toonaangevende onroerenderfgoedgemeente erg sterk in.”